Ơ rê ka – nhảy sóng : có sai lầm không nhỉ ?
Giả sử đang chuẩn bị tái cơ cấu danh mục theo nguyên tắc “Tái cơ cấu“. vừa biết thì NĐT phát hiện ra : nhảy sóng vui hơn nhiều ? NĐT quyết định không cơ cấu, cơ kéo gì hết : lấy luôn 40% tiền và 60% cổ phiếu để nhảy sóng
NĐT tức tốc tìm gặp cố vấn để nói cho biết phát hiện lớn lao của mình.
Thế này nhé, bạn nhìn thấy không ? cổ phiếu này giá chỉ xuống đến đây là kịch, sau đó nó vọt lên, lên đến đây nó lại giảm, nhưng giảm xuống mức cũ là vọt lên. Đấy nhé, nếu tôi mua ở đây,tôi bán ở đây thế là có 10% rồi, tôi thấy ngoài sàn mấy cụ hưu trí giống tôi gọi đó là nhảy sóng đấy. Có thế mà tôi không nhìn ra, nhìn thấy sớm có phải kiếm bao nhiêu tiền rồi không ?
Cố vấn chỉ nhìn NĐTi và cười, NĐT chột dạ : tôi nói không đúng à ? nhảy sóng là sai à ?
Không bạn ạ, nhảy sóng là một việc làm bình thường, nó chỉ sai khi bạn không biết nhảy mà … cứ nhảy. Trước đây bạn đã chót mua lung tung, sau đó lỗ nên tôi giúp bạn tìm cách giảm lỗ, bây giờ bạn lại đang bắt đầu tìm cách mua mua – bán bán để gỡ gạc trong khi thực chất bạn chưa hiểu gì cả.
Vậy là nhảy sóng khi chưa hiểu hết về nó là một sai lầm phổ biến và khá tốn tiền nếu nhảy sai. Cố vấn bắt đầu giảng giải cho tôi : ai là người nhảy sóng chuyên nghiệp.
Ai là người nhảy sóng ? Và một nhà đầu tư mới có thể nhảy được không ?
Nhà cố vấn bắt đầu bài giảng ngắn về xu thế 3 cấp của thị trường :
Xu thế trong dài hạn của thị trường là xu thế cấp 1. Xu thế cấp 1 có thể là một xu thế đi lên (hoặc đi xuống) trong một khoảng thời gian tương đối dài (đối với những thị trường đã phát triển ổn định thường từ vài năm đến nhiều năm, đối với những thị trường mới hình thành thường từ 1 – 3 năm)
Xu thế cấp 1 đi lên (tăng trưởng) là một xu thế mà trong đó đỉnh tăng trưởng sau cao hơn đỉnh tăng trưởng trước, đáy của mỗi đợt phản ứng giá sau cao hơn đáy của mỗi đợt phản ứng giá trước. Xu thế cấp 1 đi lên thường bắt đầu từ một trạng thái đi ngang tích lũy của thị trường trong một thời gian đủ dài và kết thúc tại một đỉnh tăng trưởng rất cao so với trạng thái tích lũy đi ngang lúc ban đầu.
Xu thế cấp 1 đi xuống (suy thoái) là một xu thế mà trong đó đỉnh hồi phục sau luôn thấp hơn đỉnh hồi phục trước, đáy của đợt suy giảm sau luôn thấp hơn đáy của đợt suy giảm trước. Xu thế cấp 1 đi xuống thường bắt đầu từ một đợt phản ứng giá của một đỉnh tăng trưởng rất cao và kết thúc tại một trạng thái không thể xấu hơn nữa của thị trường + nền kinh tế. NĐT hỏi cố vấn : tôi cần phải biết cái xu thế cấp 1 này để làm gì hả bạn ?
Hiểu về xu thế cấp 1 của thị trường rất quan trọng với những nhà đầu tư dài hạn bạn ạ, nếu bạn đầu tư ban đầu theo phương pháp của W.B thì bạn nên bắt đầu mua vào khi thị trường đang trong trạng thái đi ngang tích lũy (sau một xu thế suy thoái) và cân nhắc khả năng bán ra khi thị trường đi lên một đỉnh tăng trưởng rất cao (có khả năng đỉnh tăng trưởng đó chính là đỉnh của toàn bộ xu thế cấp 1)
Nhà cố vấn lấy một ví dụ về thị trường nước ta để NĐT rõ hơn :
Sau khi thị trường Chứng khoán VN suy thoái xuống tới đáy vào cuối năm 2003, sau đó thị trường hồi phục nhẹ vào đầu năm 2004
Thị trường đi vào thời kỳ tích lũy rất dài : từ đầu 2004 tới tận cuối 2005, những nhà đầu tư dài hạn sẽ đầu tư hoặc cơ cấu danh mục của mình trong thời gian này. bạn chú ý nhé, thị trường bắt đầu tăng tốc : VNI từ dưới 300 cuối 2005 tăng lên trên 350 (đỉnh tăng trưởng số 1) sau đó phản ứng giá giảm nhẹ xuống một chút (phản ứng giá số 1) Thị trường bắt đầu tăng tốc tiếp : VNI ~ 350 tăng lên 630 (đỉnh tăng trưởng số 2) sau đó xảy ra một đợt phản ứng giá khá mạnh VNI lùi về ~ 400 (phản ứng giá số 2) Bạn thấy không : dù đợt (phản ứng giá số 2) rất mạnh nhưng nó vẫn cao hơn (phản ứng giá số 1), thậm chí cao hơn cả (đỉnh tăng trưởng số 1). Hồi đó tất cả market makers đều hiểu : nếu không chung sức hỗ trợ thị trường để nó tuột xuống ~ 300 là suy thoái xẩy ra ngay.
Chúng ta xem tiếp nhé :
Vào thời điểm bây giờ thì chúng ta đều tạm thời nhìn thấy đỉnh tăng trưởng 1.170 rồi và thị trường đang đi vào giai đoạn phản ứng giá. Nhưng bạn có thấy đỉnh tăng trưởng 1.170 có thể nói cực cao so với giai đoạn tích lũy < 300 trước đó đúng không ạ ? Vậy thì ta bắt đầu phải đặt câu hỏi : đây là một đợt phản ứng giá thông thường hay chính là giai đoạn đầu của quá trình suy thoái ?
Muốn trả lời được câu hỏi đó thì chúng ta cần tìm (một đỉnh tăng trưởng) và (phản ứng giá) nằm giữa mốc VNI 630 và VNI 1.170 để theo dõi. Theo cháu ta nên chọn (đỉnh tăng trưởng VNI > 800) và (phản ứng giá VNI ~ 740) để xem xét. Tôi mua vào gần đỉnh 1.170, giảm đến 800 có mà chết hả bạn ? giảm 1.000 rồi tăng lại đi thôi.
Bạn ơi, chúng ta đang xem xét dưới con mắt của một nhà đầu tư dài hạn. Vậy mới khách quan được. Bạn hãy tạm quên là đang lỗ đi, chuyện đó tính sau, bạn sẽ hết lỗ và lãi lớn vào xu thế cấp 1 tăng trưởng lần sau, đầu tư tài chính là chuyện cả đời mà.
Bây giờ chúng ta xem xét tiếp nhé, nếu VNI giảm tiếp xuống < 800 thì thị trường sẽ chuyển từ giai đoạn phản ứng giá của một xu thế cấp 1 tăng trưởng, để trở thành giai đoạn bắt đầu của một xu thế cấp 1 suy thoái.Gay quá nhỉ ? Thế không ai làm gì để cứu thị trường à ? Thị trường vận hành tự nhiên mà (hay ít ra “market makers” đang để nó vận hành tự nhiên). Họ sẽ suy nghĩ hỗ trợ cho nó khi 850 < VNI < 900Thế bây giờ thị trường sẽ tuột xuống 850 hả bạn ?
Ồ không bạn ạ, thị trường đang vận hành tự nhiên mà, có thể nó xuống tới 900 rồi tự hồi được mà không cần hỗ trợ của market makers, tôi chỉ nói là có thể thôi vì nó cũng có thể cứ đi mãi xuống 800 lắm chứ, vì tôi đang theo dõi với con mắt của một nhà đầu tư với giá vốn mua vào lúc VNI < 300 nêntôi rất khách quan. Thế khoai tây mua trong khoảng 900 ~ 1000 sẽ lỗ hết à ? họ sẽ phải làm gì chứ ?
Bạn ơi, ta nghiên cứu thị trường để có cái nhìn về tương lai, chứ không phải ngồi đó mà xuýt xoa : giá mà, ước gì tôi mua cổ phiếu năm 2003 – 2004. Bạn không thể đi ngược thời gian về lại thời kỳ tích lũy 2004 đúng không ạ ? Cũng như bạn không thể ngồi đó chờ đợi đến đáy của xu thế cấp 1 suy thoái sắp tới đúng không ? Vì thực ra chưa ai có thể nói được bây giờ có thể là suy thoái không ? và đợt suy thoái thật sự bao giờ sẽ tới ?
Nên nếu bạn là các tổ chức lớn, bạn vẫn bước vào thị trường bình thường, lúc đó bạn sẽ vừa xây dựng danh mục, vừa đầu tư, vừa đầu cơ, vừa tái cơ cấu dựa trên sự vận dụng xu thế thị trường cấp 2. Ah, hay quá nhỉ, thế mà tôi cứ nghĩ khoai tây nó lỗ : nó cũng cuống lên như bác, hì hì hì
Bây giờ chúng ta tìm hiểu về xu thế cấp 2 của thị trường (tôi phải lưu ý bạn một chút : vì thị trường luôn thu nạp người mới, mà những người này không thể lúc nào cũng vào đúng thời điểm bắt đầu của một xu thế cấp 1 tăng trưởng, cho nên họ phải hết sức lưu ý vận dụng xu thế cấp 2 để mang lại nhiều lợi ích nhất cho họ)
Xu thế cấp 2 của thị trường là những đợt phản ứng giá làm ngắt quãng quá trình tăng (giảm) của xu thế cấp 1. Xu thế cấp 2 kéo dài trong thời gian từ vài tháng đến dưới một năm đối với những thị trường phát triển ổn định, vài tuần đến vài tháng đối với những thị trường mới hình thành. Xu thế cấp 2 – điều chỉnh giảm là các đợt giảm giá trung gian xảy ra trong khi thị trường đang vận động theo xu thế cấp 1 tăng trưởng. Xu thế cấp 2 – hồi phục tăng là các đợt hồi phục trung gian xảy ra trong khi thị trường đang vận động theo xu thế cấp 1 suy thoái.Cho tôi hỏi một chút ? sao tự nhiên đang tăng ngon lành lại nhảy đâu ra cái đợt điều chỉnh giảm ? tăng mãi cũng tốt chứ sao ?
Nếu được vậy thì tốt quá, ai cũng mong như vậy, cứ ngồi mà đếm tiền, hì hì hì. Nhưng đã là một phần của nền kinh tế thì nó phải vận hành theo quy luật kinh tế chung. Sự vận hành của thị trường Chứng khoán có sơ sở dựa trên sự vận hành của nền kinh tế, nhưng trong quá trình vận hành nó được cộng thêm tâm lý kỳ vọng (hoặc thất vọng) của nhà đầu tư. Khi thị trường Chứng khoán vận hành quá mạnh mẽ so với nền kinh tế (bởi vì sự kỳ vọng của nhà đầu tư vào nền kinh tế quá lớn) sẽ tạo ra những đỉnh tăng trưởng rất cao, nhưng khi sự phát triển của nền kinh tế (cụ thể ở đây là sự phát triển của các doanh nghiệp) không theo kịp kỳ vọng của nhà đầu tư, lúc đó sẽ diễn ra quá trình đánh giá lại. Quá trình đánh giá lại này đương nhiên sẽ làm thị trường Chứng khoán điều chỉnh giảm xuống. Nếu NĐT nhìn nhận vấn đề dưới góc cạnh : quá trình đánh giá lại là một tất yếu của thị trường thì khi xuất hiện giai đoạn điều chỉnh giảm NĐT sẽ không bị shock.
Khi NĐT đã có một cái nhìn khách quan về thị trường chứng khoán, một sự đánh giá đúng về nền kinh tế, một cơ sở kiến thức đầy đủ, một bản lĩnh vững vàng và một kinh nghiệm (có thể phải trả giá đôi chút) thì NĐT sẽ thấy sự xuất hiện của những xu thế cấp 2 là hoàn toàn tất yếu và đó chính là cơ hội để NĐT gia tăng lợi nhuận.
Đang lo héo người về khoản thua lỗ, đầu óc lại đang ong ong về những điều vừa biết được, nhưng vừa nghe thấy chính đợt điều chỉnh giảm đang diễn ra này cũng là một cơ hội gia tăng lợi nhuận là NĐT tỉnh người ra ngay. Giảm mà cũng ra tiền hả bạn ? Nói cho tôi nghe ngay đi. Vâng, tôi nói đây : vốn ban đầu của NĐT là 100 triệu đúng không ạ ? Sau khi bị lỗ 25% NĐT cắt giảm lỗ bằng cách bán bớt 40% cổ phiếu yếu kém, vậy là NĐT có 30 triệu tiền mặt và số cổ phiếu BCs quy ra tiền là 45 triệu. NĐT cơ cấu tiếp số cổ phiếu BCs, vậy hiện tại NĐT có 50 triệu tiền mặt và số cổ phiếu BCs quy ra tiền là 20 triệu (số cổ phiếu BCs này có khả năng chống trả được những giai đoạn điều chỉnh giảm của xu thế cấp 2 hiện nay, trừ đợt sóng cuối cùng – nếu xảy ra).
Bây giờ thị trường đang giảm, nhưng NĐT đừng nghĩ tới thị trường, NĐT đừng nghĩ tới những khoản thua lỗ (lỗ thì đã lỗ rồi đúng không ạ), NĐT cũng đừng cứng nhắc đoán định thị trường sẽ giảm đến bao nhiêu, nếu phải giảm đến bao nhiêu thì thị trường sẽ giảm đến đó bấy nhiêu. Lúc nào thị trường lên lại, với những dấu hiệu sau này cố vấn sẽ trao đổi thêm với NĐT, tự khắc NĐT sẽ nhận ra ngay.
Vấn đề của NĐT bây giờ là ôn lại thật kỹ từng điểm của phương pháp CAN SLIM của W.J.O Phương pháp CAN SLIM có mục đích mấu chốt là tìm ra những cổ phiếu có khả năng tăng trưởng cao hơn mức tăng chung của thị trường. Chính vì thế NĐT thấy ông W.J.O có bao giờ thèm quan tâm tới P/E của cổ phiếu đâu (điều này rất khác ông W.B)
Bởi vì mục đích như vậy (tìm kiếm cổ phiếu có khả năng bùng nổ cao) nên CAN SLIM sẽ phát huy tác dụng cao nhất khi :
+ Thị trường trong thời kỳ bắt đầu của xu thế cấp 1 tăng trưởng
+ Thị trường trong thời kỳ cuối của một xu thế cấp 2, chuẩn bị bắt nhịp trở lại vào xu thế cấp 1 tăng trưởng
Và cố vấn nhắc lại với NĐT hai câu khẩu quyết này, không sợ NĐT quên :
+ BCs nào giảm ít nhất trong đợt suy giảm thì sẽ phục hồi nhanh nhất khi thị trường hồi phục
+ Khi thị trường hồi phục thì BCs hồi phục nhanh chậm khác nhau
NĐT lưu ý thật kỹ nhé : phục hồi nhanh nhất, tức là tốc độ phục hồi, chứ không phải mức độ % phục hồi. Ví dụ : cổ phiếu bluechip XYZ trong đợt suy giảm vừa qua giảm 20% trong khi các cổ phiếu khác giảm nhiều hơn, cá biệt có PS giảm tới 40 – 50%. Khi thị trường hồi phục thì cổ phiếu XYZ phục hồi với tốc độc nhanh nhất, có khi chỉ 4 – 5 phiên là tăng trở lại 20 – 25% sau đó nó có tăng tiếp hay không thì chưa biết. Cổ phiếu AAA khác cũng là bluechip nhưng phục hồi chậm hơn, có khi phải 6 – 8 phiên mớ tăng trở lại 20 – 25%, cổ phiếu BBB cũng là bluechip nhưng có khi thị trường phục hồi được cả tuần lễ rồi mà nó chả nhúc nhích, nhưng NĐT đừng chủ quan vì có khi nó mà bắt đầu phục hồi là phục hồi luôn một lèo 30 – 40%.
NĐT cần nghiên cứu kỹ phương pháp CAN SLIM để tìm ra thứ tự các bluechips tăng nhanh chậm khác nhau. Lấy ngay 50 triệu mua bluechips XYZ, cảm thấy nó tăng hết cỡ là chuyển tiếp sang AAA, rồi tiếp sang BBB. Nếu NĐT di chuyển khéo thì chỉ riêng đợt phục hồi đầu tiên NĐT đã có thể lấy lại 45 – 50% của 50 triệu, vậy là bác đã hòa vốn 100 triệu rồi. Nếu NĐT may mắn nữa thì còn lấy lại được 60 – 70% của 50 triệu. Đó chỉ mới là đợt phục hồi sau khi thị trường suy giảm thôi nhé, còn một đợt tăng trưởng vài chục % tiếp theo nữa.
Vậy nhé, việc của NĐT bây giờ là bảo toàn vốn (50 triệu), luyện kiến thức (phương pháp CAN SLIM để tìm ra dần các BCs có sức bật mạnh trong tuơng lai), rèn bản lãnh (kiên nhẫn chờ đợi). Nghe cố vấn động viên, NĐT thấy chờ đợi bây giờ không sốt ruột nữa và hưng phấn hơn trước kia nhiều.
Chợt nhớ ra mục đích chính cuộc gặp này với cố vấn, NĐT ấp úng : thế còn nhảy nhảy nhót nhót thì sao hả bạn.
Vâng, nếu NĐT muốn làm được điều đó thì cần tìm hiểu tiếp về xu thế cấp 3 của thị trường Xu thế cấp 3 của thị trường là những biến động nhỏ, thường xuất hiện trong một chu kỳ ngắn < 9 phiên giao dịch với biên độ dao động hẹp. Những nhà đầu cơ nhiều kinh nghiệm, giỏi về TA có thể lợi dụng những dao động này để sinh lợi. Nghe cố vấn nói thế biết ngay là làm khó cho tôi rồi (kinh nghiệm chưa có mấy, TA mù tịt, lại thêm tâm lý biến động mạnh trong thời gian qua) Nhưng tôi vẫn quyết định hỏi cặn kẽ về những sai lầm có thể mắc phải khi nhảy sóng
Không phải cổ phiếu nào cũng nhảy sóng được
Những cổ phiếu nên tránh khi nhảy sóng :
+ Cổ phiếu được coi là giữ nhịp cho thị trường
+ Cổ phiếu tính thanh khoản kém
+ Cổ phiếu có rủi ro về ngành nghề cao
Cố vấn còn đề cập tới những sai lầm tâm lý và sai lầm kỹ thuật khi nhảy sóng
Những sai lầm tâm lý phổ biến trong nhảy sóng
Tâm lý ngày nào cũng nhảy (ngày nào cũng nhăm nhe mua mua – bán bán)
Đã bước vào thị trường Chứng khoán là phải có đức tính kiên nhẫn, chưa nói tới chuyện kiên nhẫn của ông W.B chờ đợi suốt giai đoạn 1969 – 1974 và chỉ chấp nhận quay lại thị trường vào đúng giai đoạn bắt đầu của một xu thế cấp 1 tăng trưởng. Chờ đợi xu thế cấp 2 đòi hỏi phải kiên nhẫn là đương nhiên rồi. Nhưng nhảy sóng cũng phải kiên nhẫn.
NĐTc chỉ nên nhảy sóng khi xuất hiện tín hiệu. Có thể vài ngày mới xuất hiện tín hiệu, có thể trong ngày xuất hiện tín hiệu tại vài cổ phiếu liền. Nhưng NĐT phải ghi nhớ thật kỹ : nhảy sóng vào – ra theo tín hiệu chứ không phải bắt buộc ngày nào cũng nhảy một cái gì đó.
Nhảy bị kẹp chân – chấp nhận chuyển thành nắm giữ lâu dài
NĐT cần để ý: cố vấn dùng từ nắm giữ lâu dài chứ không dùng từ đầu tư lâu dài
Khi đầu tư lâu dài là NĐT đã có sự nghiên cứu kỹ lưỡng, còn NĐT nhảy sóng đó là biện pháp tình thế. Thông thường mọi người hay nhảy sóng với chính cổ phiếu mình còn giữ lại trong tài khoản (tận dụng lợi thế T+0, T+1, T+2). Nhưng có hai nhược điểm với cách nhảy sóng nửa vời này :
+ Cổ phiếu đang nắm giữ chưa xuất hiện tín hiệu nhảy sóng thích hợp hoặc tín hiệu không rõ ràng, chờ đợi lâu NĐT không đủ kiên nhẫn, nhảy liều rất dễ bị kẹp chân
+ Trong một xu hướng cấp 2 đi xuống thì giai đoạn tích lũy động là giai đoạn nhảy sóng tốt nhất, nhưng bản thân giai đoạn tích lũy động này cũng có xu hướng đi xuống, nếu nhảy không khéo rất dễ bị kẹt lại và dẫn đến tâm lý khắc phục bằng cách mua bình quân giá giảm (một quan niệm sai lầm khi thị trường đi xuống – sẽ được nói kỹ hơn khi trao đổi với NĐT về việc có nên mua bình quân giá giảm – các nhà đầu cơ lớn luôn vứt bỏ ngay ý nghĩ này ra khỏi đầu)
Nhảy theo kiểu khôn lỏi
– một nét đặc trưng rất riêng của người Việt chúng ta, hì hì hì Khi cổ phiếu của NĐT nắm giữ mãi vẫn chưa thấy cơ hội thích hợp, giá cứ giảm dù không nhiều, NĐT cảm thấy khá sốt ruột. Kiểm tra lại các số liệu trong quá khứ của cổ phiếu mình nắm giữ, NĐT phát hiện ra một điều : khi cổ phiếu này giảm mạnh xuống sàn là hôm sau hồi lại ngay thậm chí hồi lại mức kịch trần.
Một ý nghĩ lóe lên trong đầu, vậy thì hôm nào mình cũng sẽ đặt mua giá sàn hoặc trên giá sàn tý ti. Nếu mua được là hôm sau canh me bán ra ngay. Nói chung NĐT cứ thử nhảy theo kiểu này đi, sau đó NĐT sẽ vỡ ra một điều : thế này mình thà bán quách cổ phiếu đi rồi mua lại sau còn hay hơn.
